.Ο ρόλος της ήπιας ισχύος στη διπλωματία

Η σημασία και η χρησιμότητα της «ήπιας ισχύος» (soft power) στην επίτευξη των στόχων εξωτερικής πολιτικής είναι αδιαμφισβήτητες, ιδιαίτερα για χώρες που γειτνιάζουν με ταραγμένες περιοχές. Πλέον το παιχνίδι της εξωτερικής πολιτικής και της προάσπισης των εθνικών συμφερόντων παίζεται όχι μόνο (προφανώς) εκτός συνόρων, αλλά συχνά και εκτός επισήμων διπλωματικών διαύλων και οργάνων και διά μέσου άτυπων διαύλων επικοινωνίας. 

Αποτελεί δε δοκιμασμένη μέθοδο η προσπάθεια επίλυσης συγκρούσεων όχι μόνο διά της επισήμου οδού (Track-I diplomacy), αλλά και μέσω ανεπίσημων ή ημιεπίσημων επαφών και διαβουλεύσεων (Track-II, Track 1,5, ή και multi-track diplomacy), με διερεύνηση νέων ιδεών και πρωτοβουλιών από μη κρατικούς θεσμούς και οργανισμούς, ενώ πολύ χρήσιμη μπορεί να είναι η διατήρηση επαφών διπλωματών και στρατιωτικών εκτός επισήμων διαύλων (old boys network).

Αναβαθμίζεται συνεχώς η αξία της ενεργού συμμετοχής σε ενεργειακά, επιχειρηματικά και άλλα δίκτυα, καθώς και της οργάνωσης τακτικών συναντήσεων και διασκέψεων για την περιφερειακή ασφάλεια (π.χ. Διάσκεψη Ασφαλείας Μονάχου, Λέσχη Βαλντάι, Brussels Forum (GMF), ετήσιες συναντήσεις IISS σε Ευρώπη και Ασία). Από ελληνικής πλευράς οι μόνες διοργανώσεις σε αυτό το επίπεδο είναι τρόπον τινά το νεοπαγές Delphi Economic Forum και τα συνέδρια του Economist. 

Ολες αυτές οι συναντήσεις, καθώς και οι επαφές στο πλαίσιο διαφόρων δικτύων μπορούν να αποτελέσουν πλούσια πηγή πληροφοριών και αναλύσεων, αρκεί να ξέρει κανείς να κάνει τις σωστές ερωτήσεις και να υπάρχει μια συστηματοποιημένη διαδικασία συλλογής και αξιοποίησης πληροφοριών.

Εχοντας να διαχειριστούμε τις προκλήσεις ενός ασταθούς και ρευστού περιφερειακού περιβάλλοντος ασφαλείας, απαιτείται αποτελεσματική αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων εργαλείων ήπιας ισχύος (απόδημος Ελληνισμός –συμπεριλαμβανομένων και πανεπιστημιακών στο εξωτερικό, καθώς και στελεχών διεθνών οργανισμών– πολιτιστική διπλωματία, οικονομική διπλωματία, κοινοβουλευτική διπλωματία –και στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο– θρησκευτική διπλωματία)

 υπό τον συντονισμό του ΥΠΕΞ, καθώς και αναζήτηση τρόπων θεσμικής διασύνδεσης και συνεργασίας μεταξύ της επιστημονικής κοινότητας και των φορέων χάραξης και άσκησης πολιτικής. Πέραν της γενικότερης οργανωτικής μεταρρύθμισης (και της κάλυψης του θεσμικού κενού στον τομέα του στρατηγικού σχεδιασμού σε εθνικό επίπεδο) χρειαζόμαστε επίσης: 

(1) Διπλωμάτες που, γνωρίζοντας τη γλώσσα και την εσωτερική κατάσταση χωρών και περιοχών υψηλού ενδιαφέροντος, θα περάσουν μεγάλο μέρος της καριέρας τους σε συναφή πόστα και θα αποτελέσουν «γνώριμα πρόσωπα» στις περιφερειακές συναντήσεις, διασκέψεις και άλλες δραστηριότητες. 

(2) Διπλωμάτες, επιχειρηματίες ή άλλες προσωπικότητες που μπορούν να παίξουν τον ρόλο των «ειδικών απεσταλμένων» (roving ambassadors) του πρωθυπουργού ή του υπουργού Εξωτερικών. 

(3) Συστηματική προσπάθεια αξιοποίησης των ιστορικών, πολιτιστικών και θρησκευτικών δεσμών (όπου υπάρχουν). (4) «Ανήσυχους» και εξωστρεφείς επιχειρηματίες που θα διερευνήσουν επενδυτικές ευκαιρίες στις χώρες της ευρύτερης περιοχής, με την πολιτική στήριξη, όπου απαιτηθεί, του ελληνικού κράτους και με τους διπλωμάτες να προσαρμόζονται στις απαιτήσεις της οικονομικής διπλωματίας. 

ΘΑΝΟΣ Π. ΝΤΟΚΟΣ*