.Αλλάζει σελίδα η Δύση;

Ο​​ι εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες προκαλούσαν πάντα το παγκόσμιο ενδιαφέρον. Η χώρα ήταν και παραμένει υπερδύναμη, ίσως η μοναδική σήμερα από πλευράς στρατιωτικής ισχύος και ο επόμενος πρόεδρος θεωρείται πλανητάρχης. Παρά το γεγονός ότι ο κόσμος σήμερα είναι περισσότερο πολύπλοκος από κάθε άλλη εποχή και έχουν δημιουργηθεί και άλλοι ισχυροί πόλοι, η Κίνα παραδείγματος χάριν.

 Κανείς όμως ακόμη δεν είναι σε θέση να απειλήσει την πρωτοκαθεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, έστω και αν υπάρχουν πλέον ερωτήματα για τις δυνατότητες και την αποτελεσματικότητά τους, την ορθότητα της πολιτικής σκέψης και των ενεργειών τους, αλλά και τη βούλησή τους για παρεμβάσεις.

Το ενδιαφέρον για τις αμερικανικές εκλογές τα προηγούμενα χρόνια αφορούσε ασφαλώς τα πρόσωπα και σε αρκετό βαθμό την επικράτηση των Ρεπουμπλικανών ή των Δημοκρατικών, αλλά όλοι γνώριζαν ότι ο νέος πρόεδρος και η διοίκησή του θα κινούνταν μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο, σε έναν πλανήτη με καθορισμένες, λίγο-πολύ, αρχές ή ζώνες επιρροής και σταθερή γενικά τη διεθνή οικονομία.

 Παραδοσιακά, πίσω από τον κάθε πρόεδρο στοιχιζόταν η αμερικανική κοινωνία, μέχρι σημείου πλήρους απουσίας σοβαρών αμφισβητήσεων. Στις λιγοστές περιπτώσεις που η καθεστηκυία τάξη αισθανόταν απειλή, έβρισκε τρόπο να αντιδρά.

Αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι πολιτικοί και οικονομικοί κραδασμοί στο παγκόσμιο σύστημα είναι μεγάλοι και ιδιαίτερα αισθητοί, οι κοινωνίες της Δύσης δοκιμάζονται από την παγκοσμιοποίηση και τη φρενήρη ανάπτυξη της τεχνολογίας που δεν δίνουν χρόνο προσαρμογής, για πρώτη φορά στις ΗΠΑ υπάρχει δυσαρέσκεια για την καθεστηκυία τάξη και επικρατεί διχασμός γύρω από τους δύο διεκδικητές της εξουσίας, τη Χίλαρι Κλίντον και τον Ντόναλντ Τραμπ. 

Κανείς δεν είναι ενθουσιασμένος, ή έστω ευχαριστημένος, με την προοπτική της επικράτησης της μιας ή του άλλου, καθώς η πρώτη έχει και δοκιμάζεται από πολλούς «σκελετούς», ο δε δεύτερος όχι μόνο δεν εμπνέει εμπιστοσύνη, αλλά θεωρείται και είναι ασυνάρτητος λαϊκιστής με αποτέλεσμα να μην ξέρει κανείς στις ΗΠΑ και σε διεθνές επίπεδο τι «θα ξημερώσει» αν εκλεγεί.

Πολλοί πιστεύουν ότι αν εκλεγεί ο Ντόναλντ Τραμπ θα αναπτυχθούν δυναμικές διάλυσης στη Δύση, αφού η εικόνα του αμερικανικού φιλελευθερισμού θα αλλάξει, οι ΗΠΑ θα παύσουν να είναι αυτό που γνώρισε ο κόσμος μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και θα επικρατήσει τάση απομονωτισμού. Αρα θα παύσουν να λειτουργούν ως ηγετική δύναμη. 

Από την άλλη πλευρά, αρκετοί πιθανολογούν ότι η Χίλαρι Κλίντον δεν θα καταφέρει να ολοκληρώσει τη θητεία της και κάποιοι φοβούνται ότι θα ακολουθήσει πολιτική μεγάλης έντασης στη διεθνή σκηνή, ειδικά με τη Ρωσία, με άγνωστες συνέπειες, για την Ευρώπη κυρίως. Το βέβαιο είναι ότι ο νέος ηγέτης των ΗΠΑ, είτε η Κλίντον είτε ο Τραμπ, αποκλείεται να συσπειρώσει το έθνος γύρω του και ο διχασμός της αμερικανικής κοινωνίας θα βαθύνει.

Αλλά ενώ το διεθνές ενδιαφέρον είναι επικεντρωμένο αυτές τις μέρες στις αμερικανικές εκλογές, είναι πολλά τα ερωτήματα που ήδη αιωρούνται στον αέρα σχετικά με το μέλλον της Δύσης και ιδιαίτερα της Ευρώπης.

Αυτή τη στιγμή, πέρα από τον φόβο του λεγόμενου κατεστημένου, μήπως τελικά κερδίσει ο Ντόναλντ Τραμπ τις αμερικανικές εκλογές, επικρατεί τρόμος επίσης για το άμεσο μέλλον στην Ιταλία, όπου η οικονομία παραπαίει, οι τράπεζες κλυδωνίζονται και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τον πρωθυπουργό Ρέντσι να είναι πίσω αρκετές ποσοστιαίες μονάδες ενόψει του δημοψηφίσματος του Δεκεμβρίου.

 Στη Βρετανία πάλι, δίδεται νέα μάχη γύρω από την υλοποίηση του Brexit, μετά την απόφαση του ακυρωτικού δικαστηρίου που αποφάσισε ότι η ετυμηγορία των πολιτών δεν είναι αρκετή, αλλά χρειάζεται και απόφαση της Βουλής.

Αυτά τώρα, γιατί το 2017 μπορεί να αποδειχθεί εξίσου αποφασιστικό, αφού στη Γαλλία και τη Γερμανία πρόκειται να γίνουν εκλογές. Στη Γαλλία ο φόβος της επικράτησης της λαϊκίστριας και ακροδεξιάς Λεπέν είναι πραγματικός, στη δε Γερμανία η πιθανότατη θεαματική άνοδος του λαϊκίστικου και ακροδεξιού AfD προκαλεί ανατριχίλα με δεδομένο και το παρελθόν της χώρας. 

Αν προστεθούν όσα συμβαίνουν στην Τουρκία, στη Μέση Ανατολή, στη Βόρεια Αφρική και η ανοιχτή εστία κρίσης στην Ουκρανία, γίνεται σαφές ότι η Δύση βρίσκεται κοντά στην αλλαγή σελίδας. Η σελίδα που άνοιξε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο τέλειωσε με την κατάρρευση του κομμουνιστικού μπλοκ και η επόμενη αλλάζει τώρα με μικρές ελπίδες για κάτι καλύτερο.

 ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΓΚΟΣ

.Η ελληνική ασυναρτησία

Η ​​διαδικασία προσαρμογής της χώρας στα ευρωπαϊκώς ισχύοντα, ως προς το θέμα της οικονομίας, περνάει ως φαίνεται σταδιακώς από το επίπεδο του δράματος σε φάση απορρίψεως του υφισταμένου πολιτικού συστήματος. Οι βουλευτές έχουν ουσιαστικώς αποσυρθεί από το προσκήνιο της κοινωνίας· απευθύνονται σε επιλεγμένα ακροατήρια ψηφοφόρων τους· υπάρχουν μόνον στην τηλεοπτική οθόνη, ακαταπαύστως αγορεύοντες ως δικηγόροι επαρχιακών δικαστηρίων, βαυκαλιζόμενοι ότι κατατροπώνουν τους αντιπάλους τους.

Εξέλιπε πλέον η ελπίς ότι οι αντιπρόσωποι του έθνους μπορούν να αντιδράσουν με τρόπο αποτελεσματικό, ώστε να αναχαιτίσουν τη διαρκή συρρίκνωση εισοδημάτων. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ υπό τον κ. Αλέξη Τσίπρα διέψευσε οριστικά τις προσδοκίες όσων εκ προαιρέσεως αγαθής ή από αφέλεια επίστευσαν ότι η Αριστερά μπορεί να αποτελέσει τη δύναμη «ανατροπής».

Επαιρόταν ο κ. Γιώργος Παπανδρέου όταν συνομολόγησε το πρώτο μνημόνιο ότι «έσωσε» την Ελλάδα από τη χρεοκοπία, διασφαλίζοντας την παραμονή της στη Ζώνη του Ευρώ. Προφανώς δεν είχε αντιληφθεί το μέγεθος της κρίσεως, που οφειλόταν κατ’ εξοχήν στην αίσχιστη διαχείριση όλων των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ. Αλλά «και το πτωχεύειν θέλει την τέχνην του», έλεγε ο Ανδρέας Συγγρός – και ο κ. Παπανδρέου απλούστατα αγνοούσε την «τέχνη» της πτωχεύσεως.

Πρωτίστως, όμως, ο κ. Παπανδρέου, όπως και οι διάδοχοί του στο πρωθυπουργικό αξίωμα, αρνούνται να εννοήσουν ότι η κατάσταση εκτάκτου ανάγκης στην οποία έχει περιέλθει η Ελλάς μπορούσε να αντιμετωπισθεί μόνο με διακυβέρνηση απολυταρχική, εάν ο στόχος είναι να παραμείνει η Ελλάς στη Ζώνη του Ευρώ.

Είχε ενδεχομένως δίκαιο ο πολύς δρ Βόλφγκανγκ Σόιμπλε όταν υποστήριζε ότι το πρόβλημα της Γαλλίας είναι ότι το κοινοβούλιο αντιδρά στις απαιτήσεις «εξυγιάνσεως» της οικονομίας. Πολύ περισσότερο, είχε δίκιο ο «κερδοσκόπος», πλην όμως γνώστης της «αγοράς», κ. Τζορτζ Σόρος, όταν χρόνια πριν από την εκδήλωση της κρίσεως, που σήμερα μαστίζει τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, είχε προειδοποιήσει ότι η ακολουθούμενη πολιτική στην Ευρωζώνη θα οδηγούσε σε αλλοίωση του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Στη μάταιη προσπάθειά τους να διατηρήσουν «επαφή» τους με τους πολίτες, οι ηγέτες μας καλλιεργούν μονίμως ψευδαισθήσεις είτε υπερκεράσεως της κρίσεως είτε, οι αφελέστεροι εξ αυτών, ότι είναι δυνατόν να εκβιάσουν λύσεις ερήμην του ευρωπαϊκού κατεστημένου. Αλλά διά του τρόπου αυτού έχει συντελεσθεί η απαξίωση του αντιπροσωπευτικού συστήματος ως διαδικασίας ή θεσμού που πρακτικώς εξασφαλίζει σύνδεση αρμονική του εκάστοτε αιτήματος των πολιτών με τη δράση της εκτελεστικής εξουσίας.

Ουδείς εκ των πολιτικών τολμάει να ομολογήσει προφανώς ότι η ευρωπαϊκή προσαρμογή της χώρας μπορεί να προωθηθεί μόνον δι’ αυταρχικής διοικήσεως. Η ούτως ειπείν «ελίτ», ως μη λογοδοτούσα στην κοινωνία, πιστεύει σιωπηρώς στην απεχθή αυτή «ανάγκη» και ενίοτε οικτίρει δημοσίως την ανωριμότητα ή το απροσάρμοστο των πολιτών.

Σε κάποιες χώρες της Ευρώπης το αδιέξοδο οδήγησε στην ανάδυση μιας ανατρεπτικής εθνικιστικής Δεξιάς. Στην Ελλάδα, κάποιοι υποδύονται τους εκφραστές της Δεξιάς, αλλά επί της ουσίας είναι προαγωγοί των πλέον ακραίων φιλελευθέρων οικονομικών αντιλήψεων. Είναι απλώς κακέκτυπα, που η ύπαρξη και η όποια αποδοχή τους επιβεβαιώνει την ασυναρτησία της ελληνικής πολιτικής σκηνής. 

ΚΩΣΤΑΣ ΙΟΡΔΑΝΙΔΗΣ