.Γραφή παρανόμων

Περικλής, στη δημηγορία του πριν από την κήρυξη του πολέμου με τη Σπάρτη, παρότι ο ίδιος υποστηρίζει πως είναι η μόνη λύση, καλεί τους Αθηναίους να μην ψηφίσουν ελαφρά τη καρδία. Τους υπενθυμίζει πως αλλιώς συμπεριφέρονται οι άνθρωποι όταν καλούνται να αποφασίσουν και αλλιώς όταν βρεθούν αντιμέτωποι με τις συνέπειες όσων αποφάσισαν.

Ο Περικλής ήταν δημαγωγός. Αν δεν ήταν, δεν θα είχε καταφέρει να δώσει το όνομά του σε έναν αιώνα Ιστορίας. Εξάλλου η λέξη «δημαγωγός», αυτός που άγει τον δήμο, δεν είχε απαραιτήτως αρνητική σημασία τον καιρό εκείνο. Δεν μπορούσε να υπάρξει δημοκρατία χωρίς δημαγωγούς.

Ο Κλέων, ο περίφημος βυρσοδέψης στους «Ιππής» του Αριστοφάνη, μπορεί να ήταν δημαγωγός, αλλά ήξερε να αναλαμβάνει και τις ευθύνες της ρητορείας του. Ζήτησε από τους Αθηναίους να του δώσουν στρατό για να φέρει σιδηροδέσμιους τους τριακόσιους Σπαρτιάτες που είχε αποκλείσει ο στρατηγός Δημοσθένης στη Σφακτηρία και το έκανε. Τους υποσχέθηκε πως θα τα καταφέρει σε είκοσι ημέρες και τα κατάφερε.

Ο Θουκυδίδης, θαυμαστής του Περικλή, δεν φέρεται και με μεγάλη λεπτότητα στον Κλέωνα. Λογικόν, αφού αυτός ήταν ο βασικός υπεύθυνος για την καταδίκη του σε ισόβια εξορία. Εξαιτίας της οποίας εξορίας, όπως λέει ο ίδιος, έγραψε την Ιστορία του. Αρα εμείς οι μεταγενέστεροι μάλλον ευγνωμοσύνη χρωστούμε στον Κλέωνα.

Δεν αναφέρω τυχαία τον Θουκυδίδη και τους ήρωες της Ιστορίας του. Αναλογίζομαι ότι, το 1914, στα διώροφα κόκκινα λεωφορεία του Λονδίνου υπήρχαν αφίσες με αποσπάσματα από τον «Επιτάφιό» του για να ενθαρρύνουν τους στρατιώτες που έφευγαν για το μέτωπο.

Ο ελληνιστής Bernard Knox, αν θυμάμαι καλά, έλεγε πως έως τον Δεύτερο Πόλεμο οι κλασσικές σπουδές ήταν το διαβατήριο για τη δημόσια διοίκηση στη Βρετανία. Σήμερα, έχουν καταντήσει το διαβατήριο για το ταμείο ανεργίας.

Τα δημοψηφίσματα, κοινώς η άμεση δημοκρατία, έχουν αγιοποιηθεί από τον αντιευρωπαϊκό λαϊκισμό. Ξεκίνησαν το 2005, με το σχέδιο του ευρωπαϊκού Συντάγματος, έγινε το περυσινό δικό μας –α λα γκρέκα, κοινώς δεν βαριέσαι– και τώρα κοντεύουν να γίνουν ο μοχλός της ευρωπαϊκής αποσύνθεσης. Η κυρία Λεπέν υποσχέθηκε ότι αν εκλεγεί θα προκηρύξει εντός έξι μηνών δημοψήφισμα για την έξοδο της Γαλλίας από την Ευρώπη.

Η άμεση δημοκρατία έχει τους δικούς της κανόνες. Αν οι ψηφοφόροι αντιληφθούν τις συνέπειες της ψήφου τους μπορούν να την ανακαλέσουν την επομένη. Οπως έγινε με τους Αθηναίους και τη Μυτιλήνη. Υπήρχε και η «γραφή παρανόμων», που καταδίκαζε σε βαρύτατα πρόστιμα όσους παρέσυραν τον δήμο να ψηφίσει κατά των συμφερόντων του.

Σκέψη χαιρέκακη για το τέλος. Φαντάζομαι τον κ. Τσίπρα να τηλεφωνεί στην κ. Μέρκελ και να της λέει: «Αν χρειαστείτε κάτι, μη διστάσετε να μου το ζητήσετε. Οποια ώρα της ημέρας ή της νύχτας, μ’ αυτούς που μπλέξαμε»

 ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

.Το κόστος της «τζάμπα μαγκιάς»

Οι «μαγκιές», πολιτικές και άλλες, πληρώνονται ακριβά. Τα παραδείγματα, πολλά και νωπά. Κανείς δεν ξέρει πόσο κόστισε η «μαγκιά» της πρώτης περιόδου της κυβέρνησης Τσίπρα, σίγουρα όμως κινείται στη σφαίρα των πολλών δισεκατομμυρίων.

Ο Ερντογάν πληρώνει τώρα τις δικές του «μαγκιές». Επαιξε και έχασε σε σχέση με τη Ρωσία και το Ισραήλ. Τα αδειανά τουρκικά παράλια και οι χαμένες μπίζνες φανερώνουν το τεράστιο κόστος που επωμίσθηκε η Τουρκία. Δεν είναι εύκολο για έναν ηγέτη σαν τον Ερντογάν να ζητήσει συγγνώμη και να κάνει τη δική του κωλοτούμπα στην παγκόσμια σκηνή. 

Πρέπει να είναι άθλος για τους γύρω του να τον πείσουν για την ανάγκη της κωλοτούμπας και εξαιρετικά επώδυνο για τον ίδιο να την κάνει. Είναι όμως τα καταραμένα οικονομικά δεδομένα που έχουν έναν αμείλικτο τρόπο να επιβάλλονται ακόμη και στους πιο αποφασισμένους ή αλαζονικούς ηγέτες...

Μεθάει ένας ηγέτης την ώρα που κάνει τη «μαγκιά» του και αποθεώνεται, αλλά ξεμεθάει, μαζί με τον λαό του, μόλις ξημερώσει η επόμενη ημέρα με τις παρενέργειές της και τον πονοκέφαλο που φέρνει πάντα η συνειδητοποίηση της πραγματικότητας.

Τώρα έχουμε τους Βρετανούς που έκαναν τη δική τους «μαγκιά» με το δημοψήφισμα. Δεν μοιάζουν να έχουν συνειδητοποιήσει την πραγματική ζημιά που θα υποστούν η οικονομία και η ισχύς τους σε διεθνές επίπεδο. 

Οι θυμωμένοι ψηφοφόροι άκουσαν τις σειρήνες του λαϊκισμού και πείσθηκαν για το Brexit, χωρίς κανείς να τους έχει παρουσιάσει ένα ρεαλιστικό Plan B. Εχω την υποψία ότι η Γερμανίδα καγκελάριος δοκιμάζει τη «μέθοδο Τσίπρα» απέναντι στη Μ. Βρετανία. Αποφεύγει την όξυνση και τις άγαρμπες ακρότητες, κερδίζοντας χρόνο. 

Ελπίζει ίσως έτσι ότι οι Βρετανοί, πολιτικοί και πολίτες, θα καταλάβουν το μέγεθος του κόστους της απόφασής τους. Ισως ακόμη να θεωρεί πλέον ότι στην πολιτική όλα γίνονται, αφού έχει δει τον δικό μας πρωθυπουργό να μετατρέπεται από ακραίος αντισυστημικός ηγέτης σε αξιόπιστο συνομιλητή που «δεν λέει ποτέ ψέματα». Την έκβαση της βρετανικής «μαγκιάς» δεν μπορούμε να την προβλέψουμε με ευκολία.

Η Ιστορία γράφεται και πάει μπροστά με «μαγκιές», αυτό το γνωρίζουμε. Πολλές ρήξεις και τομές δεν θα είχαν γίνει χωρίς παράλογες κινήσεις. Οταν επισημαίνουμε το κόστος διαφόρων ειδών «μαγκιάς», δεν είναι επειδή λατρεύουμε την αδράνεια ή τη διατήρηση του στάτους κβο. 

Απλώς να επισημάνουμε ότι όταν πίσω από τις «μαγκιές» δεν υπάρχει σχέδιο ή παράτολμο θάρρος ή, ακόμη καλύτερα, και τα δύο, η καταστροφή παραμονεύει. Να το πούμε και απλά, λαϊκά; Τζάμπα μαγκιά δεν υπάρχει, ούτε στις διεθνείς σχέσεις... 

 ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ

.Τί προκάλεσε την επίθεση στην Τουρκία αυτή τη χρονική στιγμή;

Μία ακόμα θανατηφόρα τρομοκρατική επίθεση έγινε στην Τουρκία την Τρίτη. Αξιωματούχοι αναφέρουν ότι τουλάχιστον 36 άνθρωποι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 150 τραυματίστηκαν. Η επίθεση στους ταξιδιώτες στο αεροδρόμιο Ατατούρκ της Κωνσταντινούπολης δείχνει πόσο πολύ έχει απομακρυνθεί η Τουρκία από την προηγούμενη κατάστασή της, όταν θεωρούνταν περιφερειακό υπόδειγμα σταθερότητας και ένας σημαντικός τουριστικός προορισμός.

Οι τρομοκρατικές επιθέσεις έχουν αυξηθεί σε όλη τη χώρα, με πολλές να στοχεύουν την Κωνσταντινούπολη-συμπεριλαμβανομένης και μιας βομβιστικής επίθεσης νωρίτερα αυτό το μήνα, που σκότωσε 11 ανθρώπους- φέρνοντας τη βία σε μια κοσμοπολίτικη πόλη 14 εκατομμυρίων, που διασχίζουν τα Στενά του Βοσπόρου και ιστορικά έχει θεωρηθεί ο τόπος συνάντησης της ευρωπαϊκής και της ασιατικής ηπείρου. Οι αφίξεις τουριστών μειώθηκαν περισσότερο από το ένα τρίτο κατά το παρελθόν έτος. Πώς φτάσαμε σε αυτό;

1. Ο πόλεμος στη Συρία

Όταν η συριακή κυβέρνηση κατέρρευσε βάναυσα υπό την εξέγερση της Αραβικής Άνοιξης το 2011, ο τότε πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν – και νυν Πρόεδρος - έσπευσε να ζητήσει από τον Πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ Άσαντ να παραιτηθεί, συγκρίνοντας το καθεστώς του με τη ναζιστική Γερμανία. Ο αιματηρός εμφύλιος πόλεμος της Συρίας μαίνεται για περισσότερο από πέντε χρόνια, ενώ οι ένοπλες ομάδες πολλαπλασιάζονται εν μέσω χάους.

 Η Τουρκία μοιράζεται 500 μίλια συνόρων με τη Συρία - ένας «πονοκέφαλος» για την ασφάλεια της χώρας - και έχει κατηγορηθεί ότι επιτρέπει σε ξένους μαχητές να τα περνούν για να συμμετέχουν σε ομάδες όπως το Ισλαμικό Κράτος. Υπήρξε ακόμα περισσότερη κίνηση προς την αντίθετη κατεύθυνση: πάνω από 2,5 εκατομμύρια Σύριοι τώρα εκτιμάται ότι ζουν στην Τουρκία.

2. Η κουρδική εξέγερση

Ο ρόλος της Τουρκίας στη Συρία περιπλέκεται από τη δική της μακρόχρονη μάχη με την εξέγερση της κουρδικής εθνότητας που ζει σε όλη την ανατολική Τουρκία και σε περιοχές της Συρίας, του Ιράκ και του Ιράν. Η τουρκική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι Κούρδοι μαχητές που πολεμούν το ISIS είναι μια επέκταση του Κουρδικού Εργατικού Κόμματος (PKK), το οποίο η κουρδική αυτονομία διώκει από το 1970.

 Η ενασχόληση της Τουρκίας με την καταπολέμηση των κουρδικών δυνάμεων στη Συρία - μεταξύ άλλων και με βομβαρδισμούς – έχει προκαλέσει συγκρούσεις τόσο με τους κούρδους μαχητές που έχουν συμμαχήσει με τις ΗΠΑ όσο και με τους Ρώσους που υποστηρίζονται από το καθεστώς Άσαντ. Κούρδοι ηγέτες λένε ότι αυτό στην πραγματικότητα τοποθετεί την Τουρκία στην ίδια πλευρά με το ISIS στη σύγκρουση.

3. Το ISIS

Ένας αυξανόμενος αριθμός τρομοκρατικών επιθέσεων έχουν διαπραχθεί επί του τουρκικού εδάφους κατά το παρελθόν έτος, σκοτώνοντας εκατοντάδες ανθρώπους. Η κυβέρνηση κατηγορεί για κάποιες μια κουρδική ομάδα ανταρτών, αλλά - υπογραμμίζοντας την περίπλοκη απειλή που αντιμετωπίζει η χώρα - αξιωματούχοι πιστεύουν επίσης ότι το ISIS διεξάγει τις επιθέσεις.

 Οι αρχές έχουν ήδη δηλώσει ότι πιστεύουν πως το ISIS ήταν πίσω από την επίθεση της Τρίτης στο αεροδρόμιο, που έμοιαζε με τις επιθέσεις του Μαρτίου στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών οι οποίες συνδέονται με την οργάνωση. Παρατηρητές της μαχητικής ομάδας λένε ότι έχει στο παρελθόν επιλέξει να μην αναλάβει την ευθύνη για τις επιθέσεις που έχει ξεκινήσει στην Τουρκία.

4. Γεωπολιτική

Η επίθεση της Τρίτης στην Κωνσταντινούπολη ήρθε λίγες μόλις μέρες αφού η Τουρκία ανακοίνωσε ότι θα εξομαλύνει τις διπλωματικές σχέσεις με το Ισραήλ, οι οποίες είχαν υποστεί ρήξη το 2010, όταν Τούρκοι ακτιβιστές ενός στολίσκου σκοτώθηκαν από τις ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας, ενώ προσπαθούσαν να σπάσουν τον αποκλεισμό του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας. 

Επιδιώκοντας προφανώς τον τερματισμό της απομόνωσης που προκάλεσε από την πολιτική του στη Συρία, ο Ερντογάν σηματοδότησε επίσης την αναθέρμανση των σχέσεων με τη Ρωσία αυτή την εβδομάδα, με την αποστολή μιας επιστολής συγγνώμης για την κατάρριψη ενός ρωσικού πολεμικού αεροπλάνου από την Τουρκία, κοντά στα σύνορα της χώρας με τη Συρία. 

Ο Τούρκος σχολιαστής Μουσταφά Ακιόλ έγραψε μετά την επίθεση της Τρίτης ότι η χρονική στιγμή της επίθεσης στο αεροδρόμιο "δεν θα μπορούσε να είναι τυχαία", γεγονός που υποδηλώνει ότι θα μπορούσε να είναι μια απάντηση του ISIS για τη συμφωνία με το Ισραήλ. Ρεπορτάζ αναφέρουν, επίσης, ότι η Τουρκία πραγματοποίησε πρόσφατα συλλήψεις και επιδρομές με στόχο το ISIS στα σύνορα με τη Συρία, η οποία, επίσης, θα μπορούσε να προκαλέσει αντίποινα.